Γιατί τα ζόμπι δεν είναι - και ούτε ποτέ θα γίνουν - χορτοφάγα!!!

(Μια βασική εισαγωγή σε ένα κινηματογραφικό φαινόμενο, βγαλμένη μέσα από τα... σπλάχνα κάθε "άρρωστου" σινεφίλ)

Εισαγωγή

Τα ζόμπι είναι υπαρκτά! Στην παράδοση χωρών όπως η Αϊτή και κάποιες περιοχές της Αφρικής είναι άτομα που κάτω από την επήρεια της μαγείας Βουντού είναι άβουλα και συμπεριφέρονται σαν υπνωτισμένα. Ο μύθος βέβαια μας λέει ότι ένας bokor (μάγος) μπορεί να αναστήσει έως και νεκρά σώματα και να τα έχει στην υπηρεσία του. Εκεί ξεκινά και το παραφυσικό, αγαπητά μου παιδιά ή μήπως όλα αυτά είναι ένα παραμύθι;

Στο Ευρωπαϊκό και Αμερικάνικο φολκλόρ στα τέλη του 19^ου αιώνα τα ζόμπι ήταν ιδιαίτερα γνωστά. Πολλοί ταξιδευτές ζητούσαν από τους ντόπιους μάγους μια επίδειξη που σε αρκετές περιπτώσεις ήταν ιδιαίτερα τρομακτική.

Αυτό που μας ενδιαφέρει όμως είναι η κινηματογραφική τους ιστορία. Αυτό που ξεκίνησε σαν κάτι ομιχλώδες, βγαλμένο από τις δοξασίες, ήταν φυσικό να περάσει και στην μεγάλη οθόνη.

Το βασικό που πρέπει να θυμόμαστε πάντα είναι ότι από καταβολής του κινηματογράφου όλοι οι δημιουργοί ενδιαφέρονταν να παρουσιάσουν κάποια άτομα που κάτω από ιδιάζουσες συνθήκες έχαναν την ανθρώπινη υπόστασή τους, την βούληση τους και κατ’ επέκταση την ίδια τους την ψυχή. Κλασικό παράδειγμα του πρώϊμου κινηματογράφου είναι Το εργαστήρι του Δρ. Καλιγκάρι (1920), στο οποίο, ενώ δεν έχουμε φυσικά να κάνουμε με ζόμπι, εντούτοις ο πρωταγωνιστής υπνωτισμένος από έναν τρελό γιατρό διαπράττει τρομερές δολοφονίες. Ο φόβος του να γίνουμε υποχείρια μιας ακαθόριστης δύναμης - κάτι που συνέβη μερικά χρόνια αργότερα στην Γερμανία - ήταν πάντα ισχυρός.

Τα πρώτα... βήματα!

Τα πρώτα "ζομπένια" ζόμπι Π.Ρ. εποχής (Προ Ρομέρο) και τα πιο γνωστά είναι στις κλασικές για το είδος και ατμοσφαιρικές δημιουργίες των δεκαετιών του ’30 και ’40.

Ως η πρώτη καθαρά ζόμπι ταινία θεωρείται το White Zombie (Το ζωντανό πτώμα, 1932) και η συνέχειά του Revolt of the Ζombies (1936) - και τα δύο του Victor Halperin. Στην συνέχεια ο πολύ καλός σκηνοθέτης Jack Tourneur θα μας δώσει το - περίπου - κλασικό I Walked with a Zombie (Περπάτησα με ένα ζόμπι, 1943). Είχαμε επίσης τα πολύ αστεία: Ouanga (1936), King of the Zombies (1941), Zombies on Broadway και Revenge of the Zombies (1946), Zombies of the Stratosphere (1952), Zombies of Mora Tau (1957), το «περίφημο» Plan 9 from Outer Space (Σχέδιο 9 από το Διάστημα) του Ed Wood και το Zombie in a Ηaunted Ηouse (1959), το Μεξικάνικο Santo Contra Los Zombis και το απαράδεκτο The Dead One (1961), το αρκετά συμπαθητικό The Last Man On Earth (Ο τελευταίος άνθρωπος στη Γη) και το απίστευτο «μιούζικαλ» The Incredibly Strange Creatures Who Stopped Living and Became Mixed-up Zombies (!!!!!) καθώς και το απίθανο The Horror of Party Beach (όλα το 1964 - φοβερή χρονιά) και το 1966 το The Plague of the Zombies (Η μεγάλη νύχτα του τρόμου) της Hammer Films.

Σε όλες αυτές τις ταινίες τα ζόμπι ήταν πραγματικά βαρετά τέρατα. Περιφέρονταν υπνωτισμένα και εκτελούσαν τις εκάστοτε εντολές των κυριάρχων τους. Τα μάτια τους συνήθως ήταν είτε κατάμαυρα είτε κάτασπρα, ανέκφραστα, όπως όλο τους το πρόσωπο. Ο τρόμος - αν υπήρχε ποτέ κάτι τέτοιο - πήγαζε από τις ερμηνείες των θυμάτων. Αλλά εκτός από κάνα δύο περιπτώσεις που οι ταινίες ξέφευγαν εξαιτίας της σκηνοθετικής ικανότητας, ως επί το πλείστον ήταν από b έως z movies, στην καλύτερη περίπτωση. Το έδαφος ήταν έτοιμο για τον ερχομό του ζομπομεσσία!!!

Η χρυσή εποχή

Το 1968 λοιπόν, μέσα στην δίνη των διεθνών και εγχώριων αναταραχών, ο 28χρονος τότε George Andrew Romero, γεννημένος στην Νέα Υόρκη, από Κουβανό πατέρα και Λιθουανή μητέρα, δουλεύοντας από μικρός σε διάφορες βοηθητικές θέσεις μέσα στα στούντιο, αποφάσισε να γυρίσει με μερικούς φίλους ένα 'exploitation' φιλμ. Τα συγκεκριμένα φιλμ παίζονταν σε μεταμεσονύχτιες προβολές ή σε drive-in μαζί με άλλες ταινίες του ίδιου είδους.

Χρησιμοποιώντας ασπρόμαυρο φιλμ λόγω χαμηλού κόστους, ενίσχυσε την αίσθηση της αληθοφάνειας, αυτή που δίνουν τα ντοκιμαντέρ της εποχής. Θέλοντας να δείξει έναν κόσμο όπου κυριαρχούν τα μη-ανθρώπινα πλάσματα, αποφάσισε να δημιουργήσει τους ζωντανούς-νεκρούς. Πήρε τον μύθο των ζόμπι και του έδωσε μια φοβερή δύναμη. Κατ’ αρχάς είναι ασταμάτητα, είναι άπειρα γιατί μολύνουν όποιον δαγκώνουν, μολυσμένα και τα ίδια από κάποια μορφή ραδιενέργειας. Το φοβερό και τρομερό όμως είναι κάτι άλλο...

Σε μια σκηνή της ταινίας, όταν ένα ζευγάρι από τους αποκλεισμένους σε ένα σπίτι πρωταγωνιστές προσπαθεί να δραπετεύσει με ένα αυτοκίνητο, που κατά λάθος εκρήγνυται με αποτέλεσμα να σκοτωθούν, οι υπόλοιποι επιζώντες έντρομοι παρακολουθούν, καθώς οι φλόγες κατακάθονται, τους ζωντανούς νεκρούς να τρώνε τις σάρκες των ανθρώπινων πτωμάτων! Αυτή η μοναδική επιλογή είναι καίρια! Από τότε τα ζόμπι δεν είναι ποτέ χορτοφάγα! Τουναντίον, σε όλες τις ταινίες που θα ακολουθήσουν - οι οποίες είναι εκατοντάδες! - κατασπαράζουν αβοήθητα θύματα, ξεσκίζοντας με τα σάπια νύχια τους της σάρκες, χύνοντας τα εντόσθια στη γη και βυθίζοντας τα βρωμερά δόντια τους σε τρυφερούς λαιμούς, πόδια, χέρια και γενικά ο,τιδήποτε εξέχει! Ξαφνικά από απόλυτα ελεγχόμενα τέρατα, βαρετά και αστεία, γίνονται σε μια Νύχτα των Ζωντανών Νεκρών (Night of the Living Dead) αιμοδιψή, ακούραστα, εφιαλτικά πλάσματα, καταδικασμένα να τριγυρνάνε τον ερημωμένο, μετα-αποκαλυπτικό τους κόσμο, ψάχνοντας για φρέσκο ανθρώπινο κρέας!

Η ταινία βέβαια έχει και άλλες παραμέτρους. Έχει έναν Αφροαμερικανό πρωταγωνιστή, πράγμα σχεδόν ανήκουστο για την εποχή, έχει καταπληκτική κλειστοφοβική ατμόσφαιρα, ειρωνική ματιά και ένα ματαιωτικό και απόλυτα απαισιόδοξο τέλος. Έτσι καταφέρνει να δημιουργήσει ένα έντονο κοινωνικό σχόλιο. Δεν έχει χάσει την δύναμή της και εκτός από το απόλυτο cult status που την συνοδεύει, μπορούμε να μιλάμε και για μια εμπνευσμένη και δυνατή κινηματογραφική δημιουργία, που ξεκίνησε ένα τσουνάμι gore αισθητικής και κανιβαλιστικών απολαύσεων.

Αγαπητά μου παιδιά μόλις μπήκαμε στην θαυμαστή Μ.Ρ. εποχή (Μετά Ρομέρο).

Από σύμπτωση περισσότερο, την ίδια χρονιά με το Night of the Living Dead, το 1968 δηλαδή, βγήκε και η τελευταία άθλια παλιομοδίτικη ταινία με ζόμπι, που συγκαταλέγεται και στις 10 χειρότερες, το Astro-Zombies.

Το 1978, μετά από 3 ταινίες με μέτρια πορεία, ο παππούς των ζόμπι θα επιστρέψει με την καλύτερη ταινία του, το σίκουελ Dawn of the Dead (Ζόμπι - Tο Ξύπνημα των Νεκρών)!! Αυτή τη φορά οι πρωταγωνιστές είναι αποκλεισμένοι σε ένα εμπορικό κέντρο! Τριγύρω και παντού στον κόσμο υπάρχουν μόνο ζομπάκια. Σαφής στηλίτευση της καταναλωτικής μανίας, καθώς είναι φοβερό το πώς οι νεκροί επιστρέφουν ασυναίσθητα στο... MALL!! Μιλάμε για μια επική ταινία, που η κανονική της διάρκεια είναι 140'. Άπειροι κουβάδες αίμα, άντερα και συκωταριές, αλλά και βασικός κορμός ιστορίας. Ένα αποτρόπαιο αριστούργημα.

Το 1985 η τριλογία θα έκλεινε - προς το παρόν - με το αρκετά αξιόλογο Day of the Dead (Η Mέρα των Zωντανών Nεκρών), όπου το πράγμα έχει παραγίνει και οι μόνοι επιζώντες ζούνε σε υπόγεια καταφύγια. Αλλά μαντέψτε! Θα τους φάνε ζωντανούς!!!

Ένα υποείδος ταινιών τρόμου είχε ενηλικιωθεί.

Τα ζόμπι ήρθαν για να μείνουν

Μετά το Night of the Living Dead υπήρξε μια μουδιασμένη πρώτη περίοδος, που τα ζομπάκια περιφέρονταν χωρίς να μπορούν να βρουν σπίτι στην μεγάλη οθόνη. Δεν είχαν περάσει στη συνείδηση των απανταχού φαν. Θεωρούνταν υποκουλτούρα. Ευτυχώς την δεκαετία του εβδομήντα με την μεσουράνηση των ταινιών 'exploitation' και την έντονη απεικόνιση της βίας ακόμα και σε ταινίες mainstream (λ.χ. Ο Εξορκιστής, Ο Νονός), η ταινία του Ρομέρο βρήκε τον δρόμο της στους Ευρωπαϊκούς κινηματογράφους και έφηβοι σινεφίλ, μετέπειτα κινηματογραφιστές ονειρεύτηκαν το δικό τους όργιο με ζόμπι!

Το 1979 τη σκυτάλη θα πάρει ο Ιταλός πατέρας του απόλυτου και χυδαίου - ευτυχώς για εμάς - gore, Lucio Fulci. Θα σκηνοθετήσει ένα άτυπο σίκουελ του Dawn of the Dead, μαγεμένος από το αιματοκύλισμα του Ρομέρο. Η ταινία είναι το Ζόμπι 2 - με τον φοβερό Ελληνικό τίτλο της εποχής Τα Zόμπι Xτυπάνε τα Mεσάνυχτα. Οποιοδήποτε περιθώριο καλαισθησίας και πολιτικής ορθότητας πάει περίπατο. Τα Ευρωπαϊκά ζόμπι είναι πιο άγρια, η κάμερα «χαϊδεύει» τα μακελεμένα κορμιά σαν ταινία πορνό, οι σκηνές και η ιστορία γενικότερα στήνονται απλά για να δικαιολογήσουν το επόμενο κομμάτιασμα. Μάτια, γλώσσες, καρδιές, μαλλιά, νύχια, όλα βγαίνουν. Τα θύματα δε, στις ταινίες του Fulci, δεν προσπαθούν ιδιαίτερα να ξεφύγουν. Με μια χαρακτηριστική αδυναμία και απάθεια παραδίδονται στα πιο φρικαλέα ξεκοιλιάσματα. Ελληνική συμμετοχή παρακαλώ από την Όλγα Καρλάτου, που μας χαρίζει μια κλασικότατη και χαρακτηριστικότατη σκηνή «ξεματιάσματος».

Ο Fulci θα συνεχίσει την φοβερή του καριέρα, με μια σειρά ακατονόμαστων φιλμ, που περιέχουν και ζομποκαταστάσεις - όπως το περίφημο L’Aldila (Η Έβδομη Πύλη της Κολάσεως, 1980) και το κατ’ εξοχήν φιλμ ζόμπι Paura nella Città dei Morti Viventi (Τα Ζόμπι Ξανάρχονται, 1980). Το 1988 θα ξεκινήσει το Zombi 3 (Στρατόπεδο Zωντανών Nεκρών), το οποίο θα τελειώσει ο Bruno Mattei λόγω ασθένειας του σκηνοθέτη. Μέτρια ταινία στα γνωστά μονοπάτια. Το 1996, αφήνοντας πίσω του μια, βουτηγμένη στο αίμα και την αηδία, φιλμική πανδαισία, θα φύγει από τη ζωή. Τα ζoμπάκια έκλαψαν πικρά, αλλά δεν μείνανε ορφανά. Ήδη από τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’80 μια έκρηξη νέων και ταλαντούχων σκηνοθετών, που μετέπειτα μάλιστα έκαναν τρομερή καριέρα, θα πάρει ένα παρεξηγημένο είδος από το σάπιο του χέρι και θα το απογειώσει κάνοντάς το αγαπητό σε εκατομμύρια αιμοδιψών θαυμαστών!

Μέσα στον Ιταλικό και Ισπανικό καταιγισμό αίματος, ένας Αμερικάνος φοιτητής ονόματι Sam Raimi, θα γυρίσει με δύο φίλους του ένα ερασιτεχνικό φιλμ με τον τίτλο The Evil Dead (Το Καταραμένο Άσμα, 1981). Η απαράμιλλη τεχνική της κάμερας, ο απίστευτος χαβαλές και το κέφι του σκηνοθέτη και ο θανατερός συνδυασμός grand guignol και κωμωδίας έκαναν την ταινία πρώτα cult classic και μετά παγκόσμια επιτυχία στην αναδυόμενη αγορά του βίντεο. Η ιστορία με την απαγόρευσή της στην Μεγάλη Βρετανία έως και πριν μερικά χρόνια είναι πασίγνωστη, με τον χαρακτηρισμό video nasty (μια κατηγορία που θα εξερευνήσουμε στο μέλλον!).

Η ιστορία μερικών νέων που μένουν σε μια έρημη καλύβα στο δάσος και διαβάζουν αποσπάσματα από ένα καταραμένο βιβλίο που τους μετατρέπει σε δαιμονικά ζόμπι, είναι μια οδύσσεια σωματικών υγρών και υπερβολικών καταστάσεων - συμπεριλαμβανομένου και ενός βιασμού από δέντρα!!! Τρελλή επιτυχία που ακολούθησαν δύο συνέχειες (Evil Dead 2 - Νεκρός την Aυγή, 1987 και Army of Darkness - Ο Στρατός του Σκότους, 1992).

O Raimi θα γίνει πασίγνωστος σκηνοθέτης και παραγωγός με ταινίες όπως η τριλογία του Spider-Man και τηλεοπτικές σειρές όπως η Xena και το Spartacus!

Στην δεκαετία του ’80 οι ταινίες με ζόμπι θα ανθίσουν κανονικά και θα καλύψουν όλα τα είδη και τα γούστα. Δεν έχει νόημα να τις απαριθμήσουμε όλες, απλά θα κάνουμε μια ειδική μνεία στις χαρακτηριστικότερες.

"Αρκεί το παριζάκι μου να είναι Υφαντής..."

Να τονίσουμε ότι και η συμπεριφορά των ζόμπι, καθώς και ο «χαρακτήρας» τους διέφερε από ταινία σε ταινία. Ως επί το πλείστον ήταν τα κλασικά άβουλα και πεινασμένα πλάσματα που είχαν αντιδράσεις πιο αργές ή γρήγορες ανάλογα με την βούληση του σκηνοθέτου. Επίσης το μακιγιάζ ήταν πάντα σημαντικό. Μερικές φορές ήταν πρόχειρο και απλό, ενώ άλλες εντυπωσιακό και αποτρόπαιο! Επίσης υπάρχουν προσωπικές ιστορίες ή ιστορίες μυστηρίου με έναν νεκροζώντανο - που δεν είναι βαμπίρ εννοείται.

Το Dead and Βuried (Τρόμος στην Πόλη, 1981) από τους συγγραφείς του Alien είναι τέτοιου είδους ταινία, με προσεγμένη παραγωγή αλλά λίγο άτολμη.

Ο Ισπανός Jesus Franco, «θεός» του exploitation, με ταινίες που ασχολούνταν με κανίβαλους, λεσβίες βαμπίρες, σαδομαζοχιστικά, βασιμένα σε βιβλία του Μαρκήσιου ντε Σαντ, γυναικείες φυλακές, χειρουργικό τρόμο και όλα τα καλούδια, δεν μπορούσε να λείψει από την γενικότερη ζομποκατάνυξη. Οι ταινίες του όμως ήταν πρόχειρες και άτεχνες, και δεν έχουν το παραμικρό ενδιαφέρον. Τα ζόμπι είναι τελείως... ζόμπι. 

Ένα μικρό διαμαντάκι του 1980 είναι το L'Inferno dei Morti Viventi με τον φοβερό Ελληνικό τίτλο Ζόμπι εναντίον κανιβάλων του επί χρόνια συνεργάτη του Fulci, Bruno Mattei. Βασικά είναι σαν ταινία του Fulci. Τα ζόμπι είναι εμετικά και οι ζωντανοί τελείως βλάκες. Έχει ένα από τα εντυπωσιακότερα φινάλε, καθώς η πρωταγωνίστρια στριμωγμένη από τις ορδές των νεκρών ουρλιάζει, δίνοντας την ευκαιρία στα ζόμπι να της ξεριζώσουν τη γλώσσα και μετά να τραβήξουν τα υπόλοιπα «ψαχνά» από το στόμα με αποτέλεσμα να της πεταχτούν τα μάτια έξω... κυριολεκτικά! Αχ, γλυκές βραδιές της εφηβείας!

Τα ίδια πάνω κάτω ισχύουν και για το Zombie Holocaust (Ζόμπι - Ανθρωποφάγοι στην Νέα Υόρκη, 1980), της γνωστής Ιταλικής σχολής.

Ας υπενθυμίσουμε εδώ και το βίντεο κλιπ του Michael Jackson για το τραγούδι του "Thriller" από το πασίγνωστο, ομώνυμο άλμπουμ. Γύρισε ένα δεκάλεπτο κλιπάκι με σκηνοθέτη τον John Landis (Blues Brothers, An American Werewolf in London) όπου ούτε λίγο ούτε πολύ χορεύει παρέα με μια στρατιά ζομπάκια στην μέση ενός νεκροταφείου. Μιλάμε για μαζική ζομποϋστερία. Αυτό το βίντεο απευθυνόταν σε όλη την οικογένεια! Αν κάποια στιγμή "επιστρέψει" μπορεί να το ξαναχορέψει, αυτή τη φορά χωρίς το άθλιο make up!! 

Duran Duran και συκωτάκια!

Στα μέσα της δεκαετίας του '80 υπήρξαν κάποιες «ήπιες» μορφές ζόμπι, κυρίως σε Αμερικάνικες ταινίες (Night of the Comet - Η νύχτα του Kομήτη, 1984 και Night of the Creeps, 1986) που θέλοντας να πλησιάσουν το πιο mainstream κοινό παρουσίαζαν με χιούμορ και ελαφρότητα κάποια καρτουνίστικης λογικής ζόμπι. Έχουμε δηλαδή μια γενικότερη περίοδο παρακμής, όπου ο μύθος προσπαθεί να προσαρμοστεί στο πολιτικώς ορθό, πράγμα ανήκουστο και φυσικά αποτυχημένο. Τα ζόμπι φύση και θέση είναι ασυμβίβαστα και χαρντκορίλες!

Το 1985 όμως έρχεται «καλπάζοντας» το Re-Animator (Ζωντανός - Nεκρός) του Stuart Gordon. Πρόκειται για ένα αριστούργημα του είδους. Βασισμένο σε ένα διήγημα του H.P. Lovecraft είναι στην πραγματικότητα μια παραλλαγή του μύθου του Φρανκενστάϊν. Ο καθηγητής West όμως (ένας καταπληκτικός Jeffrey Combs) είναι δέκα φορές πιο τρελός από τον ήρωα της Mary Shelley. Ανακαλύπτει ένα φωσφοριζέ υγρό που αναβιώνει τα πτώματα. Το τι γίνεται δεν περιγράφεται. Δεν είναι μια παραδοσιακή ταινία με ζόμπι, οι νεκροί-ζωντανοί είναι πάντως απίστευτοι. Μέχρι και μια γάτα ανασταίνεται με τρομερά αστεία αποτελέσματα. Για να μην μιλήσουμε για την «αποκεφαλισμένη» αιδoιολειχία! Πρέπει κάθε σώφρων άνθρωπος να δει αυτό το αριστούργημα - ανοσιούργημα που το ακολούθησαν δύο άνισα σίκουελ.

Τιο παρόν αφιέρωμα χρωστάει τον τίτλο του πάντως σε Έλληνα διανομέα ταινιών, καθώς το 1985 επίσης θα βγει η πρώτη κωμωδία τρόμου The Return of the Living Dead με τον φοβερό φυσικά ελληνικό τίτλο Τα Zόμπι δεν είναι Χορτοφάγα. Πρόκειται για μια αξιόλογη παραγωγή με αρκετό γέλιο και αρκετά σίκουελ, που εκτός από το Νο.2 δεν κράτησαν το επίπεδο της πρώτης ταινίας. Συνολικά βγήκαν 5 ταινίες.

Το The Serpent and the Rainbow (Βουντού, 1989) ήταν μια σοβαρή δουλειά του πασίγνωστου Wes Craven (A Nightmare On Elm Street, Scream, κ.τ.λ.), που γύρισε στις ρίζες των ζόμπι και είχε μια αρτίστικη χροιά. Αξιόλογο, αν και λίγο άνισο.

Το Pet Sematary (Νεκροταφείο Zωντανών, 1989) πάλι, είναι μια σκοτεινή ιστορία απώλειας, που ασχολείται με τον θάνατο και την επαναφορά στη ζωή ενός παιδιού. Βασισμένο σε ένα διήγημα του Stephen King, είναι μια παράξενη μίξη οικογενειακού δράματος και νεκροζώντανης απειλής σε μια μικρή επαρχιακή πόλη.

Άξιοι συνεχιστές!

Στα 90’s όλοι αυτοί οι ακατονόμαστοι πιτσιρικάδες που χάζευαν τις συκωταριές να χύνονται, ανθρώθηκαν και θέλησαν να γυρίσουν ταινίες και οι ίδιοι... σαν δεν ντρέπονται!

Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι ο Peter Jackson. Πριν σαρώσει τα όσκαρ με το Lord of the Rings φρόντισε να μας φιλοδωρήσει με μερικά ανοσιουργήματα, ένα εκ των οποίων είναι το απίστευτο Braindead (Εγκεφαλικά Nεκρός, 1992). Καταχωρημένο σαν η πιο αιματηρή ταινία όλων των εποχών, είναι ένα όργιο σπλατεριάς. Θα προσθέσω ότι είναι και μία από τις πιο αστείες ταινίες. Πού αλλού θα βλέπατε τη βόλτα στην παιδική χαρά ενός μωρού ζόμπι; Πού αλλού θα αντιμετώπιζε ο πρωταγωνιστής τις ορδές των ζόμπι με μια μηχανή για το γκαζόν; Αξεπέραστη, πρέπει να τη δείτε για να την πιστέψετε.

Έχουμε πια φτάσει σε ένα σημείο που οι ταινίες με ζόμπι είναι σε μαζική παραγωγή. Το 90% ανήκουν προφανώς στα σκουπίδια. Έχουμε άχρηστα remake της πρώτης ταινίας του Ρομέρο, ένα συμπαθές της δεύτερης από τον σκηνοθέτη των 300 Zack Snyder και μια νέα τριλογία από τον ίδιο τον αρχιερέα των ζόμπι: Land of the Dead (Η Γη των Ζωντανών Νεκρών, 2005), Diary of the Dead (Το Ημερολόγιο των Νεκρών, 2007) και Survival of the Dead (Επιζώντας από τους Απέθαντους, 2009), με καλύτερη την πρώτη. Σε αυτές τις νέες ταινίες έχουμε ένα σημαντικό στοιχείο που παρουσιάζεται για πρώτη φορά: ένα είδος ευφυίας. Ένας «αρχηγός» θα οδηγήσει τις στρατιές των ζόμπι σε μια οχυρωμένη, μοναδική πόλη ανθρώπων! Έντονα κοινωνικά σχόλια σε όλη την διάρκεια της ταινίας: Η απομονωμένη «ελίτ», οι άνθρωποι και οι εξαθλιωμένοι παρίες, τα ζόμπι. Η δεύτερη ταινία της τριλογίας είναι τύπου Blair Witch Project, με κάμερα στο χέρι. Και οι τρεις πάντως είναι αξιόλογες.

Τα τελευταία χρόνια έχει «βρωμίσει» ο τόπος από ταινίες του είδους. Οι περισσότερες, όπως είναι φυσικό, είναι χαμηλής ποιότητας και ενδιαφέροντος. Αναλώνονται σε μια επανάληψη της βασικής ιστορίας. Η δυνατότητα που έχει ο καθένας να γυρίσει στην εποχή μας μια ταινία, με μια ψηφιακή κάμερα στο χέρι, είναι κάτι καλό και κακό μαζί. Οι ταινίες που ξεχωρίζουν από την παραγωγή των τελευταίων χρόνων είναι τελικά μια χούφτα. Ας τις δούμε όμως...

Κατ’ αρχάς το πολύ καλό 28 Days Later (28 Mέρες Μετά, 2002) του μετέπειτα βραβευμένου με όσκαρ για το Slumdog Millionaire Danny Boyle. Εδώ σε ένα κατεστραμμένο Λονδίνο τα ζομπάκια πάνε με «χίλια». Έχουμε δηλαδή σε μια ταινία μεγάλου προϋπολογισμού μια - ας πούμε - καινοτομία. Το να τους ξεφύγεις είναι δυσκολότερο. Το καστ είναι πρώτης διαλογής και η γενικότερη παραγωγή άρτια. Ακολούθησε ένα σίκουελ, το 28 Weeks Later (28 Eβδομάδες Mετά, 2007), που ήταν γενικά υποδεέστερο.

Μια καταπληκτική κωμωδία, το Shaun of the Dead με τον ευφάνταστο ελληνικό τίτλο Το «Ξύσιμο» των Nεκρών, παράφραση από την κλασική ταινία του Ρομέρο, κυκλοφόρησε το 2004. Το φοβερό βρετανικό δίδυμο, Simon Pegg και Edgar Wright, καταφέρνουν να μας κάνουν να τρομάξουμε και να κατουρηθούμε από τα γέλια, καθώς η μια εξωφρενική κατάσταση διαδέχεται την άλλη, με αποκορύφωμα την εξολόθρευση των ζόμπι με ιπτάμενους δίσκους βινυλίου, που εκείνη τη στιγμή πρέπει επιπλέον να αποφασίσουν οι ήρωες ποιους θα κρατήσουν... Απίστευτο.

Το 2005 ήταν μια μεγάλη στιγμή για την πατρίδα μας. Το Κακό προσγειώθηκε σαν η πρώτη και απόλυτη καθαρά ζόμπι ελληνική ταινία. Με αξιόλογα εφέ και καλή παραγωγή, δεν είχε να ζηλέψει τίποτα από αντίστοιχες παραγωγές του εξωτερικού. Το πιο ενδιαφέρον κομμάτι ήταν η ενσωμάτωση της ζόμπι μυθολογίας στην Ελληνική πραγματικότητα. Must-see για τους φαν του είδους. Ακολούθησε ένα άνισο σίκουελ, Το κακό 2 - Στην Εποχή των Ηρώων από τον ίδιο σκηνοθέτη (Γιώργος Νούσσιας) με μεγαλύτερο ενδιαφέρον την συμμετοχή του Billy Zane.

Το 2007 η Ισπανία, χώρα με μεγάλη ζομποπαράδοση, θα μας δώσει μια ανατριχιαστική, ιδιαίτερα τρομακτική ταινία, γυρισμένη υποτίθεται με μια τηλεοπτική κάμερα ενός συνεργείου, αποκλεισμένου σε μια πολυκατοικία με ζόμπι μέσα, έξω και τριγύρω. Η κορύφωση της ταινίας για πολύ γερά νεύρα. Ήταν φυσικό να οδηγήσει σε σίκουελ και μερικά Αμερικάνικα ριμέϊκ. Σκηνοθέτες οι Jaume Balagueró, Paco Plaza και η ταινία ονομαζόταν [Rec]…!

Θα πάμε στην συνέχεια στην παγωμένη Νορβηγία, όπου μια κωμωδία τρόμου πάλι θα μας κάνει να θαυμάσουμε μερικά χιτλερικά ζόμπι, καθώς οι νεκροί στρατιώτες των SS ανασταίνονται σε μια περιοχή που είχε διεξαχθεί μια μάχη και κομματιάζουν νεαρούς Νορβηγούς με διάφορους ευφάνταστους τρόπους. Η ιδέα δεν είναι ιδιαίτερα καινούργια αλλά το φιλμ καλογυρισμένο. Το όνομα της ταινίας... φυσικά Død snø (Το Χιόνι Βάφτηκε Κόκκινο, 2009) του Tommy Wirkola.

Άλλη μια κωμωδία, από την Αμερική αυτή τη φορά, το Zombieland του Ruben Fleischer με πρωτοκλασάτα ονόματα στο καστ (Jesse Eisenberg, Woody Harrelson, Emma Stone, Bill Murray) θα μας κάνει να περάσουμε ένα φανταστικό δίωρο, αληθινά εμπνευσμένο. Στην συγκεκριμένη ταινία υπάρχει και ένας ξεκαρδιστικός κώδικας συμπεριφοράς και προστασίας απέναντι στα ζόμπι!

Κανόνας Νο.21: Αποφύγετε τα στριπ κλαμπ!

Το La Horde (Οι Oρδές της Eκδίκησης, 2009), μια σχετικά άνιση Γαλλική ταινία των Yannick Dahan, Benjamin Rocher, θα είναι ο τελευταίος μακάβριος φιλμικός σταθμός μας. Ιδιαίτερα σκοτεινή και πεσιμιστική, κρατώντας όμως και μια ειρωνική διάθεση. Στην πραγματικότητα δεν έφερε κάτι νέο, αλλά ήταν αρκετά καλογυρισμένη.

Τα τελευταία δύο χρόνια τα ζόμπι ήρθαν μέχρι των καναπέ μας. Ο Frank Darabont, δημιουργός σπουδαίων κινηματογραφικών ταινιών (Τελευταία Έξοδος Ρίτα Χέϊγουόρθ, Το Πράσινο Μίλι, The Mist) ξεκίνησε το 2010 στο τηλεοπτικό κανάλι AMC την διασκευή μιας σειράς βιβλίων κόμικ με τον τίτλο The Walking Dead. Έχουν ολοκληρωθεί ήδη δύο σεζόν και μπορούμε να μιλάμε για μια πραγματικά μεγάλη στιγμή της τηλεόρασης. Τα θέματα με τα οποία καταπιάνεται είναι πολύπλοκα, οι ανθρώπινες ιστορίες συγκλονιστικές, το επίπεδο παραγωγής υψηλό και τα σφαξίματα επιπέδου χασάπη. Η τηλεόραση όπως ΠΡΕΠΕΙ να είναι. Άλλωστε πιο πολλά «ζόμπι» βλέπεις στο prime time της ελληνικής τηλεόρασης.

Μία «επιστημονική» ανάλυση

Η ιστορία θα συνεχιστεί. Οι πεινασμένες για ανθρώπινη σάρκα ορδές των νεκροζώντανων θα σαρώσουν την γη σε νέες απαράδεκτες ή φανταστικές και ευρηματικές ταινίες. Γιατί όμως τα ζόμπι - ξεκάθαρα μια κατηγορία φιλμικού τέρατος - ασκούν τόσο μεγάλη γοητεία και αναπαράγουν μια αποκρουστική και μονότονη για πολλούς ιστορία;

Η απάντηση μπορεί να είναι πιο απλή από όσο περιμένουμε. Κατ’ αρχάς πάντα το σινεφίλ κοινό χρειαζόταν τα τέρατα. Ήταν προεκτάσεις και προβολές των βαθύτερων και πιο σκοτεινών ενστίκτων μας. Μέσα από τα παραμύθια, σαν μικρά παιδιά γνωρίσαμε μερικά. Ο κινηματογράφος μας δίνει την δυνατότητα μιας πιο ρεαλιστικής απεικόνισης. Η γοητεία του μακάβριου, η συλλογική συνείδηση της αρένας, όπου το αίμα ρέει άφθονο, η σχεδόν - ή ξεκάθαρα - πορνό αντιμετώπιση του ανθρώπινου πόνου και της απάνθρωπης αγωνίας, βρίσκει στην μεγάλη οθόνη μια ασφαλή διέξοδο, μια ψεύτικη απομίμηση της σκοτεινής γοητείας της διαστροφής, αλλά και της παιδιάστικης ανάγκης για χαβαλέ. Πάντα θα υπάρχουν στα λούνα παρκ τα τρενάκια του τρόμου για παράδειγμα, πάντα θα μας αρέσουν οι τρομακτικές ιστορίες μια νύχτα μέσα στην ζεστασία του σπιτιού μας ή δίπλα στην φωτιά.

Τα ζόμπι όμως ειδικά είναι φοβεροί χαρακτήρες! Είναι αυτό που απευχόμαστε να γίνουμε - πολύ φοβάμαι πως κάθε μέρα που περνά μας κάνει να μοιάζουμε πιο πολύ στα αιμοδιψή, άβουλα και σάπια κουφάρια. Το να χάνεις την «ψυχή» σου, τη βούλησή σου και να τριγυρνάς άσκοπα σαν καταραμένος, είναι ένας από τους μεγαλύτερους εφιάλτες.

Τι σημαίνει να είσαι... ζόμπι!!!

Η ίδια η «φυσιολογία» των ζόμπι είναι χαρακτηριστική και μετά από ενδελεχή και άκρως «επιστημονική» μελέτη, ο κύριος Μπομπίνας σας συνοψίζει τα βασικά χαρακτηριστικά:

Τα ζόμπι, αγαπητά μου παιδιά είναι νεκρά, αλλά όχι εντελώς. Προφανώς υπάρχει ακόμα μια λειτουργία σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου. Έχουμε ενεργά προφανώς τα κέντρα της κίνησης, την όσφρηση και την επιτακτική αίσθηση της πείνας. Αυτόματα εμείς, οι ζωντανοί, βρισκόμαστε στην βάση της διατροφικής αλυσίδας. Αυτό είναι κάτι που πάντα μας τρομοκρατούσε σαν ιδέα και φυσικά ασκεί την δική του σκοτεινή γοητεία.

Γιατί ανασταίνονται οι νεκροί; Συνήθως υπάρχει μια ομιχλώδης γενεσιουργός αιτία. Η ίδια δεν μας αφορά ιδιαίτερα, παρά μόνο τα αποτελέσματά της. Ο Ρομέρο μας προτείνει μια μορφή ραδιενέργειας ή κοσμικής ακτινοβολίας που δραστηριοποιεί τους νεκρούς εγκεφάλους. Ως επί το πλείστον όμως είναι ο ανθρώπινος παράγοντας που παίζει ρόλο, με τα διάφορα τοξικά και ραδιενεργά απόβλητα ή τα βιολογικά πειράματα για όπλα, ας πούμε. Οι νεκροζώντανοι - όπως ο παλιόφιλος ο Γκοντζίλα - έρχονται να μας «τιμωρήσουν». Υπάρχει λοιπόν το πανάρχαιο θέμα της «ύβρεως». Στις καινούργιες ταινίες οι εξηγήσεις συνήθως ξεπερνιώνται. Απλά κάποια στιγμή γίνεται της... πουτάνας στα ζόμπι!

Μερικές φορές τα σκοτεινά μάγια και οι ακατονόμαστες μαγγανείες ξυπνούν τους διαβολικούς νεκρούς. Διαλέγεις και παίρνεις. Ένας πρωταγωνιστής στο Dawn of the Dead του 1978, αναφέρει ότι ο παππούς του του έλεγε ότι, όταν δεν θα υπάρχει άλλος χώρος στην κόλαση, οι νεκροί θα περπατήσουν στη γη! (σσ. η κα Λουκά και ο πατέρας Μάξιμος άραγε τι θα είχε να μας πει επί του θέματος;)

Γιατί όμως θέλουν ανθρώπινο κρέας; Προφανώς γιατί θέλουν να ανανεώνουν τα νεκρά τους κύτταρα, τα οποία αποσυντίθενται με ταχύτατους ρυθμούς, εξ ου και η ακόρεστη πείνα. Η προτίμηση στους ανθρώπους - σε ταινίες έχουμε δει και φαγωμένα ζώα - υπάρχει γιατί, θεωρητικά, η συμβατότητα του DNA βοηθά την παραπάνω διαδικασία και προσθέτω και γω, γιατί είναι πιο απλό να πιάσουν εμάς από ένα άλογο, ας πούμε.

Όσο πιο εξαντλημένα είναι λόγω έλλειψης τροφής, τόσο πιο σάπια και αργοκίνητα γίνονται.

Τα ζόμπι έχουν και λανθάνουσα μνήμη. Περιφέρονται σε εμπορικά κέντρα, σε δρόμους, κρατάνε εργαλεία. Σκέψεις φαντάσματα από μια προηγούμενη ζωή, που δεν θυμούνται. Ψήγματα κανονικότητας σε έναν εγκέφαλο σκέτο «πουρέ».

Όπως έχει αποδειχτεί περίτρανα μπορούν ακόμα και να μάθουν βασικές και πρωτόγονες λειτουργίες, σαν κάποια, όχι και τόσο έξυπνα, ζώα. Αντιδρούν στη μουσική, στις φωνές και μερικές φορές προσαρμόζονται τόσο ώστε να αρπάξουν μια πέτρα ή ένα καδρόνι και να σπάσουν το παράθυρο.

Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, μεμονωμένα άτομα, αναπτύσσουν και λίγο παραπάνω ευφυία, ώστε να οδηγήσουν το υπόλοιπο «κοπάδι» στους λαχταριστούς και τρυφερούς ζωντανούς ανθρώπους.

Το συμπέρασμα είναι φυσικά ότι ο μόνος τρόπος να τα σταματήσεις είναι να καταστρέψεις τον εγκέφαλό τους. Αυτό το ξέρει κάθε μαθητής της πρώτης δημοτικού! Επίσης καίγονται μια χαρούλα, ενώ η απόλυτη «κιμαδοποίηση» σε βοηθά να ξεδώσεις.

Είναι φυσικό ότι παραλλαγές και διαφορετικές προσεγγίσεις θα υπάρχουν. Αυτά όμως εν ολίγοις είναι τα βασικά χαρακτηριστικά.

Συμπεράσματα

Ελπίζω ότι στο μέλλον θα έχουν την κινηματογραφική συνέχεια που τους αξίζει. Μπορεί για τον πολύ κόσμο να είναι απλά αποτρόπαια πλάσματα σε εμετικές ταινίες, έχουν όμως μαζί τους στρατιές φανατικών και πολλές από τις ταινίες αυτές είναι πλέον κλασικές και έχουν επηρεάσει τον υπόλοιπο «καθωσπρέπει» κινηματογράφο. Στην πραγματικότητα είναι κομμάτι του συλλογικού ασυνείδητου, που έψαχνε τρόπο να εκφράσει την φρίκη της ίδιας της ανθρώπινης φύσης και κάποια στιγμή γέννησε αυτά τα ανθρωποφάγα τέρατα. Δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα, αλλά συγχρόνως είναι μέσα στον καθένα μας. Είναι βγαλμένα από το ανθρώπινο μυαλό και την φαντασία, κομμάτι μας, ανήκουν πια στην παγκόσμια κουλτούρα, λατρεύονται από μικρούς και μεγάλους. Είναι αυτό που αγαπάμε να μισούμε.

Φυσικά δεν ξέρουμε τι μας επιφυλάσσει το μέλλον... Μπορεί να είναι απλά το επόμενο στάδιο της εξέλιξης!

Μια ιστορία αίματος και απόγνωσης, σινεφίλ οργασμών και απόλαυσης. Ήταν ένας μικρός μόνο απολογισμός στις κανιβαλιστικές, παρεξηγημένες ταινίες με ζόμπι. Όσοι πιστοί προσέλθετε...!! -- Mr. Zombakis Bobinas

 

Tags: zombie, zombies, the dead, George A. Romero, Lucio Fulci, Sam Raimi, Jack Tourneur, Bruno Mattei, Jesus Franco, Peter Jackson, The Walking Dead, Frank Darabont