---

Έ ν α ς   μ α γ ι κ ό ς   σ κ η ν ο θ έ τ η ς.

Στις 2, 3, 4 και 5 Νοεμβρίου, είδαμε στο Μέγαρο τον «Μαγικό Αυλό» του Μότσαρτ. Για την ακρίβεια, όπως ήδη είχαμε διαβάσει, δεν ήταν Ο μαγικός αυλός αλλά Ένας μαγικός αυλός - δήλωση της ελεύθερης απόδοσης του  έργου (περικοπές του κειμένου κ.τ.λ.),  ένα μουσικό θέατρο “βασισμένο στη μουσική του Β.Α.Μότσαρτ και το ποιητικό κείμενο του Ε. Σικανέντερ”.  Και όπως περίπου εξ αρχής φανταζόμασταν, όλα αυτά ελάχιστη εν τέλει είχαν σημασία. Ο σκηνοθέτης μέτραγε. Να το γράψω περισσότερο εμφατικά; Ο ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ ΜΕΤΡΑΓΕ !! 

Σκηνοθέτης ήταν ο Πήτερ Μπρουκ, κορυφαία προσωπικότητα του θεάτρου εδώ και πάρα πολλά χρόνια (θυμίζω  τη «Μαχαμπχαράτα» που παρουσιάστηκε και στην «Αθήνα, πολιτιστική πρωτεύουσα» το 1985). Σκηνικό ήταν ένα σύνολο από κοντάρια μπαμπού, που μετακινούνταν όποτε χρειαζόταν και χρησιμοποιούνταν ως πόρτες, ξίφη, τείχη διαδρόμου, σύδεντρα, ή ό,τι άλλο, μερικά κομμάτια ύφασμα και στην άκρη της σκηνής ένα πιάνο. Το πιάνο ήταν και η μόνη μουσική, πλην των φωνών. Είχε μεταγράψει, συμπυκνώσει (διασκευάσει, ίσως;) για ένα μόνο πιάνο τη μουσική του έργου ο Φρανκ Κράβτσικ - ο 10ος άνθρωπος επί σκηνής. Οι υπόλοιποι εννέα ήσαν οι τραγουδιστές-ερμηνευτές-ηθοποιοί που υλοποιούσαν όλη τη σκηνική υπόσταση της συγκεκριμένης παράστασης. ΟΟΟΧΙ !, δεν είχαμε χορωδίες, μπαλέτο, ευτραφείς τραγουδίστριες και ευρύστερνους τενόρους, βαριά ριντό, χρυσοποίκιλτους θρόνους, τέλος πάντων όλο αυτό το - οπτικό - τσίρκο που στριμώχνεται επί σκηνής σε μπόλικες «συμβατικές» παραστάσεις. Εδώ εννιά άνθρωποι, με κουστούμια που κυμαίνονταν από το απέριττα σύγχρονο μέχρι το αφαιρετικά διαχρονικό, απέδιδαν με εξαιρετική φρεσκάδα, με ΣΟΦΗ ΕΛΑΦΡΑΔΑ  τ ο  π α ι χ ν ί δ ι,  τ ο  π α ρ α μ ύ θ ι,  τ η  μ α γ ε ί α  του κειμένου και της μουσικής. Οι διάλογοι ήσαν στα γαλλικά, το τραγούδι στα γερμανικά (το πέρασμα από τη μια γλώσσα στην άλλη γινόταν αβίαστα). Οι φωνές ίσως δεν ήταν οι κορυφαίες παγκοσμίως, δεν μιλάμε για μεγάλα οπερατικά ονόματα, ήσαν επαρκέστατες όμως στην απόδοση της ουσίας του έργου. Ερμηνείες που υπηρετούσαν την άποψη του συγκεκριμένου ανεβάσματος: διαύγεια και λιτότητα.

Ναι, ο σκηνοθέτης μέτραγε. Εξαίρετοι όλοι οι συντελεστές. Όμως η αόρατη μπαγκέτα του ενός ήταν που κινούσε τα νήματα, η ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΗΣ ΔΟΥΛΕΙΑΣ ΤΟΥ υπέγραφε το όλον. Και - για να μην κρύβομαι πίσω από το δάχτυλό μου - ο σκηνοθέτης είναι, και οφείλει να είναι στην εποχή μας, το νούμερο ένα ΚΑΙ στο θέατρο.  [Φυσικά και στο μουσικό θέατρο, δηλ. ΚΑΙ στην όπερα*].  Βέβαια, δεν έχει, δεν μπορεί να έχει την απολυτότητα του κινηματογραφικού σκηνοθέτη, (εκεί τα ΠΑΝΤΑ, ΜΑ ΤΑ ΠΑΝΤΑ είναι σκηνοθέτης), εδώ είναι πολύ μεγάλος (κάποιες φορές καθοριστικότατος) ο ρόλος του ερμηνευτή, αλλά η σκηνοθεσία με την κεντρική σύλληψη του πώς θα αποδοθεί το έργο (ή πώς θα στηθεί η παράσταση, τι θα περιέχει - μπορεί να μην υπάρχει καν έργο!), το ΟΡΑΜΑ του ΤΙ ΘΕΛΩ ΝΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΩ, από ποιαν οπτική γωνία θέλω να μιλήσω για τον κόσμο ή για τον άνθρωπο,  είναι που υπογράφει τη θεατρική ουσία των ημερών μας, την επί σκηνής και από σκηνής ουσία του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα και των αρχών του 21ου.

Η τελική σκηνή με οκτώ πρόσωπα - λευκά και μαύρα - παραταγμένα σε δυο τετράδες να τρώνε με τα μάτια τον ένατο (πλάτη στο κοινό) που μόλις έχει «εξαφανίσει» τον αυλό, να «υμνούν» με τη ματιά τους τον ένατο που είναι μαύρος, της νέγρικης φυλής, μια φιγούρα παραπομπή στους θεούς της Αφρικής, απογείωσε το μυαλό μου στον ουρανό…

Απολύτως κερδισμένη βραδιά ! -- Νίκος Διαμαντόπουλος

(*) Κάποιες φορές βέβαια, στην όπερα, νούμερο ένα είναι ο μαέστρος. Πρόκειται, νομίζω, για το ίδιο πράγμα: ΕΝΑΣ αναλαμβάνει όλο το βάρος της ερμηνευτικής άποψης.

Πληροφορίες για τους συντελεστές:

Σκηνοθεσία:  Peter Brook
Φωτισμοί: Philippe Vialatte
Πιάνο: Franck Krawczyk, Matan Porat
Προσαρμογή: Peter Brook, Franck Krawczyk & Marie Hélène Estienne

Λυρικοί τραγουδιστές: Dima Bawab, Malia Bendi-Merad, Leila Benhamza, Jean-Christophe Born, Thomas Dolie, Antonio Figueroa, Virgile Frannais, Betsabée Haas, Jan Kucera, Romain Pascal, Vincent Pavesi, Aylin Sezer, Andrian Strooper

Ηθοποιοί: William Nadylam, Abdou Ouologuem, Stéphane Soo Mongo

ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗ: Αττική Πολιτιστική Εταιρεία ▪ C.I.C.T. / Théâtre des Bouffes du Nord ▪ Festival d’Automne à Paris ▪ Musikfest, Bremen ▪ Théâtre de Caen ▪ MC2, Grenoble ▪ Βarbicanbite11, London ▪ Grand Théâtre de Luxembourg ▪ Piccolo Teatro di Milano - Teatro d’Europa ▪ Lincoln Center Festival, New York